Azerbaycan topraklarında hızla ilerleyen Ermenistan güçleri önlerine gelen yerleri yakıp yıktılar insanları çoluk çocuk, genç yaşlı, kadın erkek demeden türlü işkence yöntemleriyle öldürdüler. En büyük soykırımı da Hocali’de yaptılar 830 kişiyi hunharca öldürdüler. Bu soykırıma dünya seyirci kaldı. Bugün hala bir milyonun üzerinde Azerbaycanlı yurtlarından ayrı mülteci konumunda zorluklar içeriisnde yaşamlarını sürdürüyorlar. Topraklarına geri dönme gününü bekliyorlar. Dünya kamuoyu Ermenilerin yaptığı zulmü görmezden geldiği gibi bugünkü belirsizliğin çözümü için fazla istekli davranmıyor. Sorumluluğu “Minsk Grubu”na bırakıyor. Bu grubun çalışmaları ise çok yavaş gidiyor.
Bugünkü anma toplantısına Azerbaycan Büyükelçisi Adiş Memmedov, Moderat Parti Milletvekilleri Anti Avsan, Sedat Doğru, Çevre Partisi/Yeşiller’den Mehmet Kaplan ve Azerbaycan Federasyonu Başkanı Settar Sevigin konuşmacı olarak katıldılar.
Büyükelçi Adiş Memmedov yaptığı konuşmasında 26 Şubat gelişmelerini anlatarak; “Hocali soykırımı 20. Yüzyılın en büyük facialarından birisidir. Ben bu faciayı doğuran sebepler üzerinde durmak istiyorum. Ermenistan amaçlarından biri üç büyük deniz arasında büyük Ermenistan yaratmaktı. Taşnakların ideologları yüzyıldan beri tarihi Türk topraklarında “Büyük Ermenistan” idealiyle bir devlet kurmayı planlıyorlardı. Ermeni soykırımı sadece Hocali’yle değil, çok daha önceleri başlamıştır. Ermeniler I. Dünya Savaşı’nda da hem Osmanlı hem Azerbaycan hem de İran topraklarında on binlerce Türk’ü öldürmüşlerdir” ifadelerini kullanarak dünya kamuoyunun tutumunu çeşitli yönlerden ele alarak eleştirdi.
İkinci konuşmacı olarak kürsüye Moderat parti milleyvekili Anti Avsan geldi. Anti, siyasi konumuyla ilgili bilgiler vererek başladı. Ailesinin Estonya’dan gelen yalnız çocuklardan olduğunu ve kendisinin burada doğduğunu ve meslekten hakim olduğunu söyledi. Parlamento Adalet Komisyon’unda üye olduğunu belirtti. Anti, Hocali soykırımına ilişkin birşey söylemeden İran’daki Urumiye Gölü’nün kurumasıyla ilgili yapılan çalışmaları anlatmaya başladı. Yaptığı konuşmasında Hocali’ye ilişkin tek söz söylemeden bitirmesi üzerine Azerbaycan Büyükelçisi Memmedov tepki gösterdi.
Mehmet Kaplan yaptığı konuşmasında 2011 yılında meclise Hocali’yi de kapsayan Dağlık Karabağ bölgesi için önerileri sunduğunu söyleyerek, bu önerileri perdeye yansıtarak üzerinde konuştu. İsveç Meclisi’nin almış olduğu Ermeni ve diğer soykırımlar kararı konusunda itirafta bulunarak günah çıkardı. Kaplan; “Ben meclisin bir mahkeme olmadığı ama bazı olayları konuşulabileceğini ve karar alamayacağını savunan bir kişiyim. Bu nedenlede I. Dünya Savaşı’nda Osmanlıların Ermenilere ve diğer etnik gruplara soykırım yapılıp yapılmadığı meclis tartışmasına katıldım ama oy kullanmadım. İsveç Meclisi bundan sonra önüne gelen soykırım olaylarını kabul etmek durumundadır. Önünde almış olduğu bir karar var. Hocali konusunda susturulmaya çalışılan bir kamuoyu var. Bu susturmanın ana sebebi de Minsk Grubu. Bu grup Hocali meselesini de, Karabağ konusunu da araştıracak ve onlara bırakılmış. Bu da kuzuyu kurtlara vermek gibi birşey, çünkü Minsk Grubu’nun yönetimini Fransa başta olmak üzere bu konulara tek taraflı bakan bir grup olduğunu biliyoruz” ifadelerin kullanarak bu konunun uzun vadeli bir çalışmayla gündeme getirilebilineceğini belirtti.
Sedat Doğru ise,”Bu konuda hazırlanamadım. Bilgi edinmeye çalışıyorum. Daha çok buraya gelenlerin konuşmalarını dinlemek istedim. Bu konu meclise gelirse konuşulur ama bir karar çıkar mı bilmem. Sivil toplum örgütlerinin Hocali konusunda bizleri bilgilendirmesi gerekir. Kişisel olarak şunu söylemek isterim. Azerbaycan Hükümeti ve milletvekilleri İsveç’e gelerek milletvekillerini, siyasi partileri bilgilendirmesi gerekir. İsveç ile Azerbaycan arasında bir diyalog kurulması gerekir” diyerek konuşması tamamladı.
İsveç Azerbaycan Kültür Derneği’nin bildirisi okundu. Bildiride Hocali de ve 1950 yılından bu yana dünyanın çeşitli bölgelerinde gerçekleştirilen soykırımlara yer verilmişti.
Azerbaycan Federasyonu Başkanı Settar Sevigin İsveç Parlamentosu milletvekillerine dağıtılmak üzere hazırladığı ve önerilerini de kapsayan bir yazıyı konuşmasında okuyarak, Türklerin I. Dünya Savaşı’nda hiçbir etnik gruba soykırım yapmadığını aksine kendilerinin katliama uğradığını savunarak, “I.Dünya Savaşı’nda yapılan soykırım değil, vatan savunmasıdır” ifadelerini kullandı.
Anma toplantısında Kanada kurulan Azerbaycan İstiklal Partisi’nin İngilizce bildirisi okundu. Öğretmen Sevinç Bakili Hocali için yazılmış bir şiir okuyarak anma toplantısı sonlandırıldı.
İsveç Postası
Azerbaycan Büyükelçisi Adiş Memmedov
Moderat Parti Milletvekili Anti Avsan
Çevre Partisi/Yeşiller Milletvekili Mehmet Kaplan
Haki Korkmaz soru soruyor
Moderat Parti Milletvekili Sedat Doğru
Azerbaycan Federasyonu Başkanı Settar Sevigin
Öğretmen Sevinç Bakili Hocali'yle ilgili şiir okuyor