İSVEÇ POSTASI
Sevgi Özel
Harf Devrimi 97 yaşında...
Ortak dilimiz Türkçe siyasal tartışmaların öznesi... Son zamanlarda kiminin derdi Türkçenin ortak (resmi) dil oluşu... Kiminin karın ağrısı Harf ve Dil Devrimleri... Elifi görse mertek sananlar, bu iki devrimi yoksuyor. Düşünce yenileşirse, dil yenileşir; basmaz kafaları... Vırvır eder dururlar...
Cumhuriyet 1923’te kuruldu. 3 Mart 1924’te, üç devrim yasasıyla... Yaşamın her alanını dinselleştiren kurumlarla hilafet kaldırıldı. Eğitim öğretim birliği sağlandı. Halk egemenliğinin olmazsa olmazı laikliğin toplumsal temelleri atıldı.
Cumhuriyet devrimleri birbirini izliyor... Toplumun her kesimine beklenen hızla inemiyordu. Halkın önünde iki büyük engel vardı. Türkçenin tek sesini karşılamayan... “Ümmi ümmet kul” dedelerin ninelerin hiç öğrenemediği... Onları, yüzyıllarca bilisiz “arzuhalci”lerle muskacılara muhtaç eden Arap abecesi... Bu abeceyle yazılan, dinsel itkilerle Arapça-Farsçanın sözcüklerinin baskın olduğu... Türkçenin, şiirlere yazışmalara serpiştirildiği Osmanlıca da Ziya Paşaların dediği gibi halkın dili olamamıştı.
Cumhuriyet, tam beş yıl Arap abecesini kullandı.
Atatürk, önce halka anlatarak... 1 Kasım 1928’de Harf Devrimini yaptı. Arap abecesine dinsel anlam yüklendiği için... İlk günden cumhuriyete, hilafetin kaldırılmasına tepkililerin dini kullanarak örgütleneceğini bildiğinden... Bu devrimi yasayla güvence altına aldı. Yanılmadığını, 2000’lerde de gördük.
“Ülkesini, yüksek bağımsızlığını korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır...”
Mustafa Kemal’in, 1930’daki bu sözleri dilde devrimin muştusuydu. 1932’de, cumhuriyet dokuz yaşındayken dilde devrimi başlattı.
O dönem Kurtuluş Savaşına da katılan, devrimlerin doğumuna tanık olan... Yönetimde etkin görevler alan aydınların çoğu devrimciydi. Atatürk yaşamını yitirdikten sonra kimi devlet desteğiyle palazlanan karşıdevrimin yaygınlaştıracağı yalanların üreticisi... Çoğu da 1950’de ve sonrasında sürekli iktidarda oldu.
“Milliyetçi muhafazakâr” iktidarların hiçbiri, Türkçeyi hiç sevmedi!
Yüzyıllarca kuralları sözcükleri unutulan Türkçeyi canlandıran... Laik eğitimin öznesi yapan Mustafa Kemal’e bu devrim üzerinden saldırıyor, tepki alınca, “Yanlış anlaşıldım” diye sızlanıyorlardı. 2000’den sonra Harf ve Dil Devrimlerine tepeden bakış... Ah Arap abecesi, vah Osmanlıca şarkısı oldu.
Ah Atatürküm suçlusun! Savaş kazandın, cumhuriyet kurdun, bağımsızlığı dünyaya onaylattın, laik eğitimi başlatıp kadın-erkek eşitliğini sağladın. Yüzyılların “ümmi ümmet”ine yurttaş kimliği kazandırdın, fabrikalar açtın, kendini doyuran bir ulus yarattın... Hiçbiri önemli değil!
Karşıdevrim durur mu Atam!
Eski yazıyı değiştirip halkı, “Bir gecede cahilleştirmişsin...”
Dilde devrimle, “Geçmişle bağları koparmışsın...”
Karşıdevrimin hızına yetişemedik Atam.
İnanç, köken farkımızı kaşıyacak hiçbir fırsatı kaçırmamasında... İlkin eğitimde en elverişli aracı, dinsel kavramlarla yükselttiği dili oldu. Sandık mevsimlerinde devrim de dedi “inkılap” da...
Kazandı.
1950’de meclisin ağzında Dil Devrimiyle kazanılan sözcükler Arapçalaştırılınca... Bunu görev bilen kamu görevlileri kamu kurumlarında, okullarda sözcük yasaklatmaya başladı. MEB’nin başına sıklıkla dini öne çıkaran bakanlar geçince... 1960’lardan sonra genelgelerle yasaklanan yüzlerce sözcük arasında benim soyadım da vardı. 2025 Türkiyesinin her bölgesinde... Onlarca işyerinde Arap abecesiyle Osmanlıca tabelalar... TV’lerde, yiyecek giyeceklerde bu harflerle adlandırma, reklam...
Ah Atatürküm, “Yeni Türkiye Yüzyılı”ndaymışız...
Bağışla bizi!
Sevgi Özel
Dil Derneği Başkanı
